Svakim danom u Bosni i Hercegovini raste svijest o apsolutnoj neophodnosti masovne uštede energije.
Napori koji se ulažu u energetski efikasne zgrade moraju ići ruku pod ruku s korištenjem proizvoda koji imaju reduciran utjecaj na životnu okolinu, štede energiju, osiguravaju zdrav i ugodan životni i radni prostor.
O energetski efikasnoj gradnji, svim njenim prednostima i drugim važnim temama iz ove oblasti razgovarali smo s dr. Sašom B. Čvorom, poznatim arhitektom i docentom na Arhitektonsko-građevinsko-geodetskom fakultetu Univerziteta u Banjoj Luci, koji je svoju porodičnu kuću izgradio kao niskoenergetsku od YTONG materijala. Pri projektiranju javnih objekata primjenjuje, također, standarde energetske efikasnosti u skladu s EU normama u oblasti graditeljstva, kao i YTONG materijale koji ispunjavaju sve visoke zahtjeve.
U intervjuu koji slijedi saznali smo mnoge korisne informacije o uštedi energije korištenjem Ytong Energoblokova, a na obnovljenoj stranici Ytongkuca.ba nalaze se dodatne informacije za sve one koji žele štedjeti okoliš, energiju, ali i novac.
Šta su to niskoenergetske i pasivne kuće?
“Savremena graditeljska praksa u razvijenim zemljama je prvenstveno fokusirana na oblast arhitektonske materijalizacije u cilju izgradnje energetski efikasnih objekata. Brojna istraživanja i studije su pokazale da je građevinski sektor danas jedan od primarnih učesnika promjene klimata i emisije СO2. Već izgrađene, ali i buduće građevine, doprinose ozbiljnim problemima u životnoj sredini zbog značajne potrošnje energije i prirodnih resursa. Najefikasniji način za smanjivanje energetskih potreba u graditeljstvu je primjena energetski efikasnih standarda čime se štedi potrošnja energije i do 80 posto u poređenju s konvencionalnim načinima gradnje. U tom smislu niskoenergetske i pasivne kuće predstavljaju građevinski standard koji se odnosi na energetsku efikasnost u cilju smanjenja potrošnje energije za grijanje i hlađenje objekata, ali istovremeno i na udobnost, pristupačnost i zaštitu životne sredine.”
Pojasnite nam sistem građenja koji štedi energiju, kako prilikom grijanja tako i prilikom hlađenja?
“Sve zahtjeve energetskih, pasivnih i sličnih objekata moguće je zadovoljiti ugradnjom inovativnih tehničkih rješenja za grijanje i provjetravanje prostora. Energetski efikasan sistem građenja donosi mnoge prednosti, a prvenstveno se radi o finansijskoj uštedi kroz smanjenje izdataka za grijanje, hlađenje i električnu energiju, ugodnijem i kvalitetnijem stanovanju. Na ovaj način se značajno produžava životni vijek zgrade i daje doprinos zaštiti okoliša i smanjenju emisije štetnih plinova u okoliš kao i globalniim klimatskim promjenama. Važno je naglasiti da se pri gradnji objekata gubitak energije kroz zidove definiše sa četiri osnovna faktora: arhitektura/oblik zgrade, toplinske karakteristike korišćenog materijala, toplinski mostovi – mjesta smanjene toplinske izolacije i zrako-nepropusnost zgrade – propuštanje zraka zidnog omotača. Ukoliko su ispunjena sva četiri faktora, moguće je izgraditi energetski optimalnu zgradu.”
Kao arhitekta i nastavnik na Arhitektonsko-građevinsko-geodetskom fakultetu u Banjoj Luci odlučili ste da svoju porodičnu kuću napravite kao niskoenergetsku. Zašto?
“Na koncept energetske optimizacije zgrade utječu sveobuhvatni granični uslovi /upotreba, energija, klima i komfor/, urbanistički parametri i infrastruktura prirodnog i građenog okruženja, vanjski omotač zgrade, instalacije u zgradi, materijali i strategije, koncepti i zakonski propisi, na osnovu kojih se planira izgradnja usklađena sa energetskim, ekološkim i ekonomskim performansama. Energetske performanse zgrade definisane već u fazi izrade projektnog zadatka pomažu projektantu, ali i investitoru, da bolje razumije kako zgrada koristi energiju. Na taj način se stvaraju uslovi da odgovarajući arhitektonski i urbanistički koncepti postanu integralni dio osnovne projektantske ideje. U našem slučaju to istovremeno predstavlja i stratešku odluku u cilju racionalizacije i optimizacije cjelokupne investicije ne samo u fazi izgradnje već naročito u toku budućeg korišćenja objekta.
U slučaju naše porodične kuće odluka o potrošnji energije u zgradi je donesena upravo u početnoj fazi projektovanja, u razmatranju funkcionalnih šema i preliminarnih formi. Napor potreban za grubo sagledavanje energetskih aspekata bio je odlučujući za dalji projektantski rad. Aktivnost na projektovanju se odvijala prvenstveno u povezivanju i ukrštanju različitih ideja, a ne samo u smislu analize. Informacije i analiza problema koje uključuju i energetsku efikasnost predstavljale su prije svega način za generisanje arhitektonskog oblika. Arhitektonski izraz u konkretnom slučaju pokazuje kako parametri planiranja i projektovanja energetski efikasnih standarda inspirativno utječu na prostorno oblikovne karakteristike savremenih arhitektonskih zdanja. U našem slučaju to istovremeno predstavlja i stratešku odluku u cilju racionalizacije i optimizacije cjelokupne investicije ne samo u fazi izgradnje već naročito u toku budućeg korišćenja objekta.”
Porodična kuća – parametri planiranja i projektovanja energetski efikasnih standarda inspirativno utječu na prostorno oblikovne karakteristike savremenih arhitektonskih zdanjaPri gradnji kuće ste koristili YTONG materijale. Zašto upravo YTONG? Kakvi su to materijali, gdje ste ih nabavljali?
“Realizacija principa energetske efikasnosti se prije svega reflektuje u pojačanoj toplotnoj izolaciji vanjskog omotača zgrada, povratnom korišćenju otpadne toplote i smanjenju infiltracije spoljašnjeg vazduha uslijed pojačane zaptivenosti, odnosno vazdušne nepropusnosti zgrade. Pored svega navedenog, jedan od rezultata primjene energetski efikasnih standarda je i ugradnja novih građevinskih i izolacionih vještačkih materijala i opreme sa karakterističnim emisijama hemijskih supstanci, mirisa i vlage, posebno u prvom periodu korišćenja objekata.
U tom smislu odluka da se gradi porobetonskim blokovima tipa YTONG nije došla slučajno. Dugogodišnji profesionalni i naučno-istraživački rad je jasno ukazivao na primjenu ovih materijala kao osnovnih zidanih elemenata vanjskog omotača, ali i unutrašnjih pregrada u skladu sa definisanim toplotnim i zvučnim karakteristikama zgrade.”
Zidani elementi vanjskog omotača ali i unutrašnjih pregrada od YTONG porobetonskih blokovaKoliko je trajala gradnja Vaše porodične kuće YTONG materijalima i jeste li imali adekvatnu podršku iz kompanije Xella BH d.o.o. Tuzla koja proizvodi i plasira YTONG na bh. tržištu?
“Sam proces izgradnje naše kuće pored projektovanja uključivao je zbog veoma zahtjevne lokacije i ‘nestandardnog’ arhitektonskog rješenja i dodatne napore u organizaciji gradilišta, transportu i skladištenju materijala. Sve to je podrazumjevalo i optimizaciju vremenskih rokova za izvođenje radova. Poseban akcenat je, kada govorimo o YTONG porobetonskim blokovima, stavljen na obučenu radnu snagu. Uz svesrdnu pomoć kolega iz kompanije Xella BH d.o.o. Tuzla, sa kojima već nekoliko poslednjih godina i kao institucija imamo izuzetnu profesionalnu, ali i obrazovnu saradnju, radovi na našoj kući i drugim objektima koje radimo zajedno su izvedeni prije svega kvalitetno, a potom i u optimalnim vremenskim rokovima.”
Radovi na kući su prije svega izvedeni kvalitetno, a potom i u optimalnim vremenskim rokovima “Nova zgrada Arhitektonsko-građevinsko-geodetskog fakulteta u Univerzitetskom gradu u Banjoj Luci podrazumijeva izgradnju objekta uz primjenu principa energetske efikasnosti, specifičnih standarda i inteligentnih sistema. Obim i karakter konkretnih mjera energetske efikasnosti određen je prije svega projektovanim energetskim performansama buduće zgrade, koje maksimalnu potrošnju energije za grijanje /i hlađenje/ objekta određuju u iznosu do 15 kWh/m2 godišnje, potrošnju primarne energije 120 kWh/m2 godišnje, a vazdušnu nepropusnost vanjskog omotača n50 ≤ 0,6 h-1. Kao osnovni izvor toplotne energije u objektu, predviđene su toplotne pumpe sistema voda – voda. Istražna ispitivanja izdašnosti bunara na lokaciji, izvršena početkom 2012. godine, ukazala su na pojedinačni kapacitet izvora vode oko 3,5 l/s u zimskom periodu, minimalne temperature bunarske vode 12 ºC, a u ljetnjem periodu maksimalne temperature od 15 ºC. Ukupno dobijene vrijednosti sa četiri istražne bušotine u potpunosti zadovoljavaju potrebe buduće zgrade za energijom neophodnom za grijanje i ventilaciju.
Vanjski ispunski i pregradni zidovi su projektovani od porobetonskih blokova tipa YTONG s konstruktivnim i termoizolacionim karakteristikama u skladu s prostornim položajem:
- Vanjski ispunski zid sa termo blokovima debljine 30.0 cm,
- Unutrašnji pregradni zid između prostornih cjelina debljine 25.0 cm, i
- Unutrašnji pregradni zid između pojedinačnih prostorija debljine 10.0 cm.
Predložene mjere za energetsku optimizaciju u novoprojektovanoj zgradi Fakulteta, su dio integralnog arhitektonskog rješenja rekonstrukcije, adaptacije, dogradnje i nadogradnje postojećeg objekta Tereza. Postignuta vrijednost projektovane potrošnje korišćene/finalne energije za grijanje objekta u iznosu od 8.1 kWh/m2 god. i ukupne finalne energije od 14.8 kWh/m2 god. svrstava novoprojektovanu zgradu Arhitektonsko–građevinsko-geodetskog fakulteta u energetski razred A+.”
Novoprojektovana zgrada Arhitektonsko–građevinsko-geodetskog fakulteta u Banjoj Luci od porobetonskih blokova tipa YTONG spada u energetski razred A+Šta se podrazumijeva pod pojmom mjere energetske efikasnosti u porodičnim kućama i stambenim i nestambenim objektima?
“Kao što sam već istakao, energetski efikasna i održiva gradnja podrazumjeva širok spektar aktivnosti i upotrebu savremenih tehnologija, sklopova i pripadajućih građevinskih materijala čiji je krajnji cilj smanjenje potrošnje energije uz obezbjeđenje optimalnih uslova komfora u arhitektonskom prostoru. Energetska optimizacija zgrada ima zadatak da, prije svega, obezbjedi i održava toplotnu udobnost, spriječi pregrijavanje prostora, omogući efikasno provjetravanje, osigura dovoljnu količinu i iskorišćenost dnevne svjetlosti i omogući uštedu i proizvodnju energije iz obnovljivih izvora.
Osnovni principi energetski efikasnih standarda, značajni za komfor u arhitektonskom prostoru, utječu na sve faze projektovanja i izgradnje objekata kroz definisanje i primjenu sledećih osnovnih mjera:
- izolaciju objekta od vanjskih utjecaja,
- zadržavanje toplotne energije unutar objekta,
- osiguranje prijatne temperature unutrašnjeg prostora tokom cijele godine,
- kontrolisanog provjetravanja koje ima zadatak da obezbjedi dovoljnu količinu svježeg vazduha.”
Kuća izgrađena prema svim osnovnim principima energetski efikasnih standardaKako ocjenjujete situaciju u bh. graditeljstvu kada je u pitanju energetska učinkovitost?
“Stanje u oblasti energetski efikasne i održive gradnje se može posmatrati na dva nivoa, legistlativnom i profesionalnom. U Republici Srpskoj je od 1. januara ove godine stupio na snagu Zakon o energetskoj efikasnosti koji po prvi put definiše pravni okvir primjene mjera energetske efikasnosti i uređuje odnose u ovoj oblasti među svim učesnicima u procesu projektovanja i izgradnje objekata. U Federaciji BiH je, koliko je meni poznato, sličan pravni okvir prisutan već neko vrijeme.
S druge strane, i pored postojanja ovih normi, primjetna je nedovoljna primjena standarda energetske efikasnosti u stručnoj praksi koja se ogleda u broju realizovanih objekata. To je prije svega odraz ekonomskog stanja društva, ali i nedovoljne informisanosti i needukovanosti svih učesnika u procesu izgradnje objekata koja uključuje zakonodavce, organe lokalne uprave, investitore, projektanate, graditelje i širu javnost.”
Na osnovu vlastitog i profesionalnog iskustva šta biste preporučili privatnim investitorima koji planiraju graditi porodičnu kuću?
“Da pokušam da se našalim na račun ličnog iskustva: preporučio bih da prije svega angažuju arhitektu. Integrisan pristup projektovanju omogućava sagledavanje energetskih performansi postojećih i novih zgrada /toplotna izolacija vanjskog omotača, termički mostovi, instalacioni sistemi, energetski uređaji i dr./ i definiše preporuke za primjenu mjera energetske optimizacije i obnove. Uvođenjem energetski efikasnih standarda u zgradama se unapređuje komfor u prostoru, a istovremeno značajno smanjuju troškovi održavanja i u toku korišćenja objekata. Rezultate ovakve konstatacije je veoma lako pratiti kroz značajno smanjenje troškova za grijanje i hlađenje zgrada. Veća materijalna ulaganja u fazi izgradnje objekata se pravilnom primjenom ovih standarda vraćaju već u nekoliko prvih godina korišćenja objekta. Moje praktično i profesionalno iskustvo, ali i naučno-istraživački rad je pokazao da je za društvo ovakvih ekonomskih i socijalnih prilika primjena, prije svega, niskoenergetskog standarda u potpunosti opravdana, optimalna i moguća.”
Doc. dr. Čvoro preporučuje investitorima da pri gradnji kuće angažiraju arhitektuXella BH d.o.o. iz Tuzle proizvodi i prodaje YTONG, koji je na bh. tržištu kao potpuno nepoznati proizvod predstavila oficijelno u martu 2009. YTONG je naišao na veliki odjek kod arhitekata, velikih i malih investitora, građevinskih kompanija i drugih kupaca. Sa ponuđenim kvalitetom i inovacijama Xella BH postavlja nove građevinske standarde u Bosni i Hercegovini. Tema “gradnja” se već uveliko definira YTONG građevinskim materijalom.
