“Bila je to Una. Otac se smije, misli da sam se prepao pa me pridržava i govori mi da se ne bojim, da je ćuprija tvrda, a ja se ne bojim: samo lebdim, sav prosjan tom Unom, tim nevidljivim čudom, za koje bih jedino znao reći, ljepota, ljepota, malo mi očiju da gledam, malo mi pluća da dišem.” Skender Kulenović
Legenda kaže da je rijeka Una dobila ime još od starih Rimljana, koji su, po prvi put ugledavši njenu smaragdnozelenu ljepotu uzviknuli “UNA”, što na latinskom jeziku znači jedna. Ali Una nije jedinstvena samo po svojoj ljepoti. U slivu rijeke Une, u podzemnim vodama Grmeča, živi čovječija ribica. Na obalama Une raste oko 170 vrsta ljekovitih trava, a jedna rijetka biljka dobila je naziv po rijeci Uni, Campanila Unensis – unska zvončica. U ovoj rijeci živi 28 vrsta riba od kojih najveće, mladice, mogu biti teške preko 30 kilograma. Takođe, u pjeskovitim unskim naplavama, mogu se vidjeti mali rakovi, što je siguran znak čiste vode. Njeni slapovi, kanali, brzaci i otočići predstavljaju spektakularan prizor, koji od davnina privlači ljubitelje prirode, ribolovce, sportiste, kao i umjetnike, koji na Unu dolaze po inspiraciju.
Svjesne turističkog potencijala rijeke Une, i potrebe za jačanjem turističke ponude na ovom području, opštine pounjskog kraja šansu su vidjele u međuopštinskoj saradnji i mogućnostima koje se nude za finansiranje turističkih projekata iz IPA sredstava.
Saradnjom između bosanskohercegovačkih i hrvatskih opštinaKozarska Dubica, Hrvatska Dubica, Kostajnica i Hrvatska Kostajnica, te turističkih organizacija ovih opština, 2012. godine realizovan je projekat Una: jedinstveni resurs za održivi razvoj. Projekat je finansiran iz IPA sredstava, a cilj je bio da se turizam ovog kraja učini konkurentnijim stvaranjem zajedničke turističke ponude, poštujući pri tom prirodnu baštinu i principe održivog razvoja.
Tada su izgrađene tri ribarske kuće u Kozarskoj Dubici, obnovljena je ribarska kuća u Hrvatskoj Kostajnici, očišćene su obale rijeke Une, izgrađeni prilazni putevi i takmičarske staze, izgrađen je pješački most na rijeci Strigova i postavljeni znakovi o turističkoj ponudi. Pored toga 12 seoskih domaćinstava dobilo je obuku za smještaj turista, a obučeno je i angažovano i 8 turističkih vodiča i 4 ribočuvara.
Kako bi podigli svijest o odgovornom turizmu, održana je serija radionica i prezentacija od strane novoobučenih turističkih vodiča, u saradnji sa turističkim organizacijama i ribolovačkim udruženjima. Usvojena je zajednička platforma za održivi razvoj odgovornog turizma i kodeks ponašanja. Takođe je dizajnirana web stranica, odštampan promotivni materijal i urađen promotivni video klip.
“Projekat je dao dobru osnovu za razvoj turizma, a nakon njegove realizacije ostalo je da se dalje radi na jačanju turističke ponude u ovim pograničnim opštinama uz pomoć ministarstva turizma, turističkih organizacija i drugih aktera koji se bave razvojem turizma”, kažu iz ureda načelnika Kozarske Dubice.
Nakon ovog projekta, u Kozarskoj Dubici je uslijedio projekat “Turističke pješačke rute”. Projekat je finansijski podržala opština Kozarska Dubica, a cilj je bio da se registrovana seoska domaćinstva, koja su učestvovala u prethodnom projektu „Una – jedinstveni resurs za održivi razvoj“, uključe u turističku ponudu opštine Kozarska Dubica. Zadatak je bio da se osmisle turističke pješačke rute u ruralnim dijelovima opštine Kozarska Dubica, kao poseban turistički proizvod koji se može ponuditi turistima, s obzirom na to da u razvijenim zemljama pješačenje u prirodi postaje najtraženiji oblik aktivnog turizma.
Rezultat su pješačke rute duge 13 i 14 kilometara, koje povezuju domaćinstva porodice Savić, Banjac, Krnjajić i Kotur, te nekoliko turistički značajnih lokaliteta na području opštine Kozarska Dubica.
“Integrisanjem seoskih domaćinstava na različitim lokacijama u okviru pješačke rute, posjetiocima je omogućeno da steknu predstavu o prirodnim potencijalima opštine, gastronomskom bogatstvu domaće kuhinje i kulturno-istorijskom nasljeđu opštine”, kaže Emir Kočan iz ureda načelnika Kozarske Dubice.
Među ostalim turističkim kapacitetima Kozarske Dubice, turistima se nudi seoski, banjski i vjerski turizam, prirodne ljepote, kulturne i sportske manifestacije. Među turističkim atrakcijama su seosko domaćinstvo porodice Banjac u sklopu kojeg se nalazi vinarija, zatim bolnica Mlječanica za fizikalnu medicinu i rehabilitaciju, pravoslavni manastir Moštanica iz XVI vijeka, planine Kozara i Prosara, rijeke Una i Sava, te mnogobrojne kulturne i sportske manifestacije.
Aktivnostima započetim u sklopu projekta „Una: jedinstven resurs za održivi razvoj“, postavljen je osnov za razvoj seoskog turizma, gastro i ribolovnog turizma na području opštine Kozarska Dubica, kaže Emir Kočan. “Sumiranjem te tri vrste turizma, te osmišljavanjem turističkog proizvoda, stvoreni su uslovi za dolazak prvih turističkih grupa na područje opštine. Određen broj seoskih domaćinstava, sertifikovanih kroz aktivnosti projekta, nastavilo je uspješno da se bavi seoskim turizmom. Tradicija održavanja ribolovnih takmičenja je nastavljena. Razvijena je mreža razmjene dobre prakse i iskustva ribolovačkih društava BiH i Republike Hrvatske. Zabilježen je i povećan broj stranih posjetilaca, što svakako pridonosi razvoju tuizma, a samim tim i privrede opštine Kozarska Dubica.”
Što se tiče saradnje između bosansko-hercegovačkih i hrvatskih opština, Kočan kaže da je saradnja bila veoma dobra, ali da bi je trebalo još više intenzivirati kako bi se iskoristile mogućnosti koje se pružaju putem EU fondova .
Direktorica Turističkog ureda Hrvatske Kostajnice Mirjana Lahovsky-Žličarić kaže da je upravo uspostavljanje međuopštinske saradnje dvije susjedne države bio jedan od najvažnijih rezultata spomenutog projekta. “Kao partneri na projektu, upoznali smo se i povezali kao jedni od nositelja razvoja turizma područja uz rijeku Unu. Stvorili smo bazu kontakata za daljnju suradnju, napravili lijepe ribarske kuće, odnosno stvorili temelj za razvoj ribolovnog turizma na ovom području”, Po završetku projekta, dodaje ona, saradnja je nastavljena, pa čak i proširen novim partnerima sa područja Opštine Dvor i Opštine Novi Grad.
“Rijeka Una neiscrpan je, ali nažalost nedovoljno iskorišten turistički potencijal pounjskog kraja, te su brojne mogućnosti za zajedničke projekte”, kaže Lahovsky-Žličarić. Dodaje da je potrebno stvoriti mogućnosti za razvoj kanuinga, kajakinga i drugih sportova, očistiti i urediti obalu, prilaze, te napraviti odmorišta uz Unu. Veliki problem, kaže, predstavlja im nedostatak finansijskih sredstava, naročito sa strane Republike Hrvatske, jer su i Grad Hrvatska Kostajnica, kao i Opštine Dvor i Hrvatska Dubica manje razvijene u odnosu na susjedna mjesta sa bosanskohercegovačke strane.
“Velika mogućnost za dobivanje sredstava temeljem prekogranične suradnje svakako su EU fondovi, no potrebno je imati određeni iznos sredstava za vlastito učešće. Sa Opštinom Novi Grad aplicirali smo jedan projekt također vezan uz rijeku Unu , no još uvijek se čeka rezultat”, kaže Lahovsky-Žličarić.
Iako je turistički potencijal velik, uređeni turistički kapaciteti su neznatni, kaže ona. Na području hrvatskog Pounja nema uređenih kupališta, malo je adekvatnih prilaza rijeci Uni, a nema ni odgovarajućih uređenih objekata za sportske klubove. Žličarić navodi primjer Kajak kanu kluba iz Hrvatske Kostajnice koji ima izuzetno uspješne kajakaše na nacionalnom i evropskom nivou. “Zgrada kluba je smještena na prekrasnom mjestu uz samu Unu, odličan potencijal za hostel, dvoranu za treninge i slično, no nema sredstava za obnovu i opremu”, sa žaljenjem konstatuje.
“Ekološki gledano, rijeka Una je prekrasna sama po sebi, no njena obala, kao i brojni otočići nastali na sedrenim barijerama, dosta su onečišćeni srušenim stablima, smećem, otpadnim vodama koje dolaze u Unu i tako dalj. Trebaće vremena da ljudi postanu svjesni važnosti očuvanja svoga okoliša, posebno vode, pa tako i naše Une”, navodi Lahovsky-Žličarić.
Na području uz rijeku Unu, održava se nekoliko međunarodnih događanja poput ribarskih natjecanja, jer je kroz projekat finansiran iz IPA sredstava uspostavljena dobra saradnja između ribarskih udruga iz Kozarske Dubice i Hrvatske Kostajnice.
Jedan od najpoznatijih događaja je Međunarodna Una regata. Nekoliko godina regata se vozila tokom sedam dana, u dužini od 142 kilometra, od Kulen Vakufa do Hrvatske Kostajnice, međutim to je bilo dosta zamorno, pa se već pet godina Međunarodna Una regata vozi od Blatne u BiH preko Dvora, Novog Grada do jedne i druge Kostajnice.
Prošle, 2016. godine regata je prvi put išla preko Kozarske Dubice, s ciljem u Hrvatskoj Dubici.
“Ove godine planiramo održati Međunarodni biciklistički unski marathon – Hrvatska Kostajnica, Dvor, Novi Grada, Kostajnica, Kozarska Dubica, Donja Gradina, Jasenovac, Hrvatska Dubica, Hrvatska Kostajnica – a jedan jako zanimljiv projekt je turistički vlak koji bi povezao Zagreb preko Hrvatske Kostajnice i dalje Unskom prugom sve do Martinbroda”, priča direktorica Turističkog ureda Hrvatske Kostajnice.
Što se tiče ukupne ekonomske situacije u Hrvatskoj Kostajnici, Lahovsky-Žličarić kaže da su krajem 90-tih u Hrvatskoj Kostajnici radile tri firme sa više od 2700 zaposlenih, ali sada je u funkciji samo jedna tvornica, nekada nadaleko poznato Pounje , koje zapošljava samo stotinjak radnika. “Obrt i trgovina su u tragovima, te je obzirom na bogate prirodne i kulturne resurse jedini pravi potencijal cijeloga kraja ekološka poljoprivreda i turizam. Uređenje prilaznih puteva prema kulturnoj baštini kraja, uređenje biciklističkih staza, šetnica, osmišljavanje i uređenje sportsko-rekreacijskih sadržaja, uvođenje obiteljsko poljoprivrednih gospodarstava u turističku ponudu, ogromni su potencijali koje treba razvijati.”
Geslo jedne od proteklih Međunarodnih Una regata bilo je “Rijeka Una nas spaja, ne razdvaja”. Opštine pounjskog kraja to su i dokazale radeći zajedno na turističkim projektima. “Jako dobro surađujemo sa našim susjedima iz Kostajnice, dugogodišnji su nam poslovni partneri kolege iz Novog Grada, a odlična je suradnja i sa Kozarskom Dubicom. Imamo dobrih ideja, no za sve su potrebna financijska sredstva”, kaže Lahovsky-Žličarić.
